تحلیل فضایی موقعیت بازار تبریز و ارتباط آن با نواحی پیرامون

بازار قدمتی به درازای تاریخ تمدن دارد ، پایه های تمدن بر تقسیم کار در جوامع نخستین بنا نهاده شده است و تقسیم کار نیز پیامد و نتیجه ی دادوستد کالا در ابتدایی ترین شکل آن می باشد .جوامع نخستین به هر میزان ساده تر بودند ، بازار یعنی مفهوم و مناسبات بازرگانی آنها نیز ساده تر بود . با پیچیده تر شدن جوامع داد و ستد نیز پیچیده شد و هرچه ارتباط میان جوامع فزونی می یابد ، دامنه کار بازار نیز گسترده تر می شود . بیهوده نیست که بازار در مفهوم امروزی خود پدیده ای جهانی است که بخش بسیار بزرگی از روابط جوامع وملت ها را سامان می دهد . بازار تبریز به دلیل داشتن موقعیت مرکزی ، از دیرباز دارای انواع کارکردهای شهری به ویژه تجاری ، بازرگانی ، تاریخی و گردشگری بوده است که علاوه بر نیازهای ساکنین خود شهر ، نیازهای نواحی دوردست حتی فراتر از مرزهای جغرافیایی فعلی استان را نیز تأمین می نموده است . بازار تبریز بر خلاف بازارهای قدیمی ایران دارای یک بافت گسترده شطرنجی با عملکرد تجاری ، مذهبی و خدماتی منطبق با شبکه دسترسیها در چهار جهت می باشد . با آن که بافت قدیم و به ویژه عنصر بازار در گذشته دور به عنوان یک سیستم قوی و درعین حال منسجم عمل می نمود لیکن شروع عملیات اجرایی شهرسازی مدرن که عمدتاً در صدد توسعه صرف شبکه های ارتباطی بود ، تضعیف فرم و عملکرد آن را به بار آورده است . امروزه بازار تبریز دارای عملکردها و نقش های متنوع در زمینه تاریخی ، گردشگری ، فعالیتی و تجاری و سکونتی است. به طورکلی نوع فعالیت های تجاری وبازرگان موجود در شأن یک مرکز شهری با عملکرد ملی و فراشهری نیست .افزایش فعالیت همراه با افت کیفیت کالبدی باعث نفوذ کاربریهای انبار ، تولیدی وتجاری در بافت مسکونی شده که در نهایت به امنیت وآرامش سکونت صدمه وارد کرده وکیفیت حیات شهری را پایین آورده است . نقش تبریز هدایت و رهبری فعالیت تجاری و بازرگانی در منطقه است . ایفای کارآمد این نقش در صورت تقویت مرکزی قوی و سنتی امکان پذیر است و این محدوده از توان بالقوه و بالفعلی برای ایفای این نقش برخوردار است . تقویت و حفظ این نقش در استفاده بهینه از امکانات موجود میسر است . بر این اساس استقرار فعالیت های برتر تجاری و خدماتی ضرورت دارد . این پژوهش در صدد است تا اثبات نماید ساماندهی بازار تبریز و احیاء هویت تاریخی آن با تغییر کاربریهای موجود به کاربریهای برتر و روزآور امکان پذیر است نه با ساخت واحدهای تجاری و خدماتی جدید . در این پایاننامه بعد از تهیه کلیات ، چهارچوب و روش تحقیق مورد نیاز ، اقدام به جمع آوری اطلاعات از سازمانهای ذیربط گردید که پس از جمع آوری اطلاعات مورد نیاز ، آمار بررسی و تجزیه و تحلیل شدند ، نمودارها و جداول با استفاده از نرم افزار excel و نقشه ها با استفاده از نرم افزار arc gis پردازش شدند . سه فرضیه تعریف شده همگی اثبات شدند در فرضیه اول موقعیت بازار در مرکز بافت تاریخی شهر موجب تجمع کارکردهای تجاری ، اداری ، مالی و ... شده است . اقدامات شهرسازی در دوره پهلوی انسجام فضایی مجموعه را از بین برده است در نتیجه فرضیه دوم نیز اثبات شد . عواملی مانند بارگذاری بیشتر تجاری ، اشباع بازار از فعالیت ها و ازدحام ترافیک موجب کاهش ارزش فضایی مجموعه گردیده است بنابراین فرضیه سوم نیز اثبات شد.